वि.सं:
नेपाल संवत: ११४५ तछलागा पञ्चमी - २०
भू-स्रोत सर्वेक्षण परियोजना (एल.आर.एम.पी.) को सन् १९७८ को तथ्याङ्क अनुसार सोलुखुम्बु जिल्लाको कुल क्षेत्रफल ३,३९,७७६ हेक्टर मध्ये १,०५,३३० हेक्टर वन क्षेत्र रहेको छ । तर वन स्रोत सर्वेक्षण अनुसार यस जिल्लामा कुल वनक्षेत्र १,०७,०६१ हे. रहेको छ । यस हिसाबले जिल्लामा ३१.५० प्रतिशत वनक्षेत्र रहेको देखिन्छ । एल.आर.एम.पी.का अनुसार यस जिल्लामा भएको राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा मध्यवर्ती क्षेत्रमा पर्ने वन क्षेत्र बाहेक डिभिजन वन कार्यालयले व्यवस्थापन गर्ने वन क्षेत्र १,०१,७७९ हेक्टर रहेको छ ।
वि.सं. २०३३ सालमा यस जिल्लाको उत्तरी भेगका ५ वटा गा.वि.स.हरु समेटी सगरमाथा राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा संरक्षण क्षेत्र साथै वि.सं. २०४८ सालमा यस जिल्लाको पूर्वी भेगका २ वटा गा.वि.स.हरु समेटी मकालु बरुण राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा संरक्षण क्षेत्रको स्थापना भएको हो । जिल्लाका बाँकी वनक्षेत्र सरकारद्वारा व्यवस्थित वन, सामुदायिक वन, कबुलियती वन, धार्मिक वनको रुपमा व्यवस्थापन हुँदै आएका छन् । सोलुखुम्बु जिल्लामा परापूर्वकाल देखि नै वन जंगलहरु विभिन्न प्रकारका स्वामित्व तथा रेखदेखमा रही आएका थिए । वि.सं. २०१३ सालमा वन जंगल राष्ट्रियकरण हुनु अगावै अधिकांश वन क्षेत्रहरु विभिन्न परिवारहरुले विर्ता तथा खर्क आदिको रुपमा संरक्षण र व्यवस्थापन गर्दै आएका थिए भने केही वन क्षेत्रहरु तत्कालीन जिम्वाल, थरी, तालुकदारहरुबाट नियन्त्रण हुँदै आएका थिए । निजी वन राष्ट्रियकरण ऐन, २०१३ लागू भएपश्चात यस्ता वनहरु सबै राष्ट्रियकरण गरी नेपाल सरकारको अधीनमा रहन पुगे । वन ऐन, २०१८ लागू भएपछि २०३३ साल सम्म वनको सम्पुर्ण संरक्षण, सम्वर्द्धन र विकास गर्ने कार्य नेपाल सरकार वन विभाग मार्फत हुँदै आएको थियो । यस जिल्लामा २०४९ सालमा जिल्लाव्यापी सर्भे नापी भए पश्चात विधिवत रुपमा सरकारी वनक्षेत्र तथा निजी क्षेत्रको पहिचान भएको हो ।
जिल्लाको वन संगठनलाई हेर्दा वि.सं २०३३ सालमा राष्ट्रिय वन योजना लागू भएपछि वन संगठनमा हेरफेर भई वि.सं २०२६ सालमा केही जिल्लाहरुमा स्थापित प्रधान वन कार्यालयहरु समेत खारेज गरी अधिराज्यभर ९ वटा सर्कल, ४० वटा डिभिजन र १७४ वटा रेन्ज कार्यालयहरु स्थापना भए । सोही अनुसार वि.सं २०३४ सालमा सोलुखुम्बु जिल्ला कार्यक्षेत्र रहने गरी सगरमाथा सर्कल, राजविराज अन्तर्गत सल्लेरी बजारमा सोलुखुम्बु डिभिजन वन कार्यालय स्थापना गरियो । पाँच विकास क्षेत्रमा ५ वटा क्षेत्रीय वन निर्देशनालय र आ.व.२०४३।४४ सम्ममा देशका ७५ वटै जिल्लामा जिल्ला वन कार्यालयहरु स्थापना भए । पूर्वाञ्चल क्षेत्रीय वन निर्देशनालय, विराटनगर अन्तर्गत सोलुखुम्बु जिल्लामा पनि जिल्ला वन कार्यालय स्थापना भयो । त्यसैगरी २०५० सालमा वन विभागको संगठनमा सामान्य परिवर्तन गरी मुस्ताङ बाहेक ७४ जिल्लामा जिल्ला वन कार्यालयहरु कायमै राखी ती अन्तर्गत ९२ वटा इलाका वन कार्यालय एवं ६९८ वटा रेन्जपोष्ट रहने ब्यवस्था भयो । जिल्लाको वनको क्षेत्रफल र वनमा परेको चापलाई मध्यनजर गरी देशका जिल्ला वन कार्यालयहरुलाई क देखि ङ वर्गमा विभाजन गर्दा यो जिल्लालाई घ वर्गमा राखियो । साथै २०५८ सालमा वन संगठनमा पुनः सामान्य परिवर्तन गरी सोलुखुम्बु जिल्लालाई "ङ" वर्गमा राखियो । त्यस समयमा यस जिल्लामा १ जिल्ला वन कार्यालय र ८ वटा रेञ्जपोष्टहरु रहेका थिए । वि.सं. २०७० सालमा रेञ्जपोष्ट खारेज गरी रेञ्जपोष्टको सट्टा इलाका वन कार्यालयहरु रहने गरी नयाँ संगठन कायम गरियो । मुलुक संघीय संरचनामा गईसकेपछि वि.सं. २०७५ सालमा भएको संगठनात्मक परिवर्तन अनुसार जिल्ला वन कार्यालयहरु खारेज गरी ७७ वटै जिल्लामा ८४ वटा डिभिजन वन कार्यालयहरु स्थापना गरिनुका साथै इलाका वन कार्यालयहरुको सट्टा सव डिभिजन वन कार्यालयहरु कायम गरिए । यस जिल्लामा पनि डिभिजन वन कार्यालय सोलुखुम्बु स्थापना भई ८ वटा इलाका वन कार्यालयहरुलाई ४ वटा सव डिभिजन वन कार्यालयहरुमा पुनर्गठन गरिएको छ ।